8/6 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΚΕΑΝΩΝ

8 Ιουνίου 1992. Ρίο Ντε Τζανέιρο. Υπογράφεται από 150 ηγέτες από όλο τον κόσμο Συνθήκη για τη Βιοποικιλότητα και η μέρα αυτή καθιερώνεται ως η Παγκόσμια Ημέρα ωκεανών (World Ocean Day). Όλα αυτά αποτελούν μία προσπάθεια για την αποτροπή της απώλειας σπάνιων ειδών του ζωικού και φυτικού βασιλείου. Από το 1992 έως και σήμερα η Παγκόσμια Ημέρα ωκεανών γιορτάζεται κάθε χρόνο ενώ από το 2009 τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.

Οι ωκεανοί καλύπτουν τα ¾ της επιφάνειας της Γης ενώ περιέχουν το 97% του ύδατος αυτής. Είναι ιδιαίτερα σημαντικοί καθώς παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος του οξυγόνου που αναπνέουμε. Επίσης αποτελούν χώρο διαβίωσης ενός τεράστιου μέρους της βιοποικιλότητας του πλανήτη. Παράλληλα οι ωκεανοί είναι μια τεράστια δεξαμενή απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα καθώς απορροφούν το 30% αυτού που παράγεται από τον άνθρωπο ενώ μειώνουν κατά  90% την επιπλέον ζέστη που δημιουργείται από τις εκπομπές αυτές, περιορίζοντας τις συνέπειες για την ανθρωπότητα.

Η σημαντικότητα των ωκεανών έχει αναγνωριστεί από αρχαιοτάτων χρόνων καθώς έχουν συνδεθεί άμεσα με την ανθρώπινη εξέλιξη. Πέραν της συμβολής τους στη διαμόρφωση της ζωής στον πλανήτη η εκμετάλλευση αυτών παρέχει τεράστιο οικονομικό όφελος στην ανθρωπότητα. Ο τζίρος των οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με αυτούς ξεπερνά τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Παρόλη τη σημασία τους ο άνθρωπος δεν δείχνει τον απαιτούμενο σεβασμό στους ωκεανούς καθώς δημιουργεί συνεχώς έντονες πιέσεις σε αυτούς με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.

Η ρύπανση κάθε είδους (π.χ. πλαστικά, υδρογονάνθρακες), η άνοδος της θερμοκρασίας που έχει προκληθεί από την ανεξέλεγκτη καύση ορυκτών και την απελευθέρωση τεράστιων ποσοτήτων CO₂, η υπερεκμετάλευση των πόρων και οι ιδιαίτερα εντατικές και επεμβατικές μέθοδοι αλιείας αποτελούν πολύ σημαντικούς παράγοντες αποσταθεροποίησης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων με πολύ σημαντικές επιπτώσεις.

Η οξίνηση (μείωση του pH), η απώλεια ειδών και η δημιουργία νεκρών ζωνών (υπερβολικά χαμηλό ποσοστό οξυγόνου) είναι μερικά από τα πιο σημαντικά προβλήματα που καλούμαστε να λύσουμε χωρίς όμως να ξεχνάμε τη ρύπανση από πλαστικό που πλέον αποτελεί γόρδιο δεσμό για την επιστημονική κοινότητα.

Η ρύπανση από πλαστικά αποτελεί φλέγον ζήτημα της εποχής καθώς  8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού ετησίως καταλήγουν στον ωκεανό. Αυτό συνεπάγεται την καταστροφή της άγριας φύσης αφού κοστίζει τη ζωή 1.000.000 θαλάσσιων πτηνών και 100.000 θαλάσσιων θηλαστικών ανά έτος αλλά ταυτόχρονα επηρεάζει αρνητικά την αλιεία και τον τουρισμό καθώς το πλαστικό προκαλεί οικονομική ζημία της τάξεως των 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.  

 Σύμφωνα με την Greenpeace:

• Το 76 % των ψαριών στον κόσμο κινδυνεύει άμεσα από την εντατική αλιεία.
• Το 90% των μεγάλων ψαριών, όπως ο τόνος, ο ξιφίας και ο μπακαλιάρος, αλιεύονται πέρα από τα ασφαλή όρια για την επιβίωσή τους.
• Το 2002 οι συνολικές αλιεύσιμες ποσότητες των ψαριών με μεγάλη εμπορική αξία, όπως οι μπακαλιάροι του Ατλαντικού και της Μεσογείου, ήταν στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1967, εξαιτίας της υπεραλίευσης.
• 300 τράτες βυθού οργώνουν καθημερινά με τα δίχτυα τους μια έκταση μεγέθους 1.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων, καταστρέφοντας μερικά από τα πιο ποικιλόμορφα και ευαίσθητα οικοσυστήματα του πλανήτη.
• 300.000 κητώδη (φάλαινες, δελφίνια και φώκαινες) πεθαίνουν κάθε χρόνο παγιδευμένα σε δίχτυα.
• 6,8 εκατομμύρια ως 27 εκατομμύρια τόνοι ψαριών απορρίπτονται στη θάλασσα ετησίως, αμέσως μετά την αλίευσή τους, επειδή δεν έχουν επαρκή εμπορική αξία.
• 800 χιλιόμετρα αφρόδιχτων κατασχέθηκαν από την ιταλική αστυνομία το 2005. Χιλιάδες χιλιόμετρα αφρόδιχτων, όμως, συνεχίζουν να σκορπίζουν τον θάνατο στη Μεσόγειο.
• 12.000 τόνοι ερυθρού τόνου, 37% περισσότερο από το επιτρεπόμενο όριο, αλιεύονται παράνομα στη Μεσόγειο και τον Ανατολικό Ατλαντικό.

Οι ωκεανοί όπως γενικότερα όλος ο πλανήτης χρειάζονται επειγόντως φροντίδα και προσοχή. Όχι γιατί μπορούμε να μεταφράσουμε τις παροχές τους σε χρήμα αλλά γιατί μπορούμε να συνδέσουμε την ύπαρξη τους με τη ζωή. Με τη ζωή εκατομμυρίων πλασμάτων που ζουν στην αγκαλιά τους, με τη ζωή εκατοντάδων πλασμάτων που ζουν κοντά σε αυτούς αλλά και με την ζωή όλων των ανθρώπων που ζουν πάνω στον πλανήτη.  

Bρείτε  μας στο Facebook : Blog περιβαλλοντικών θεμάτων: env-gr.blogspot.com και

                   στο Instagram: @envgrblog

• Επιμέλεια κειμένου : Όλγα Μαρία Ζαχαράκη , Περιβαλλοντολόγος Msc
• Επιμέλεια βίντεο :  Σοφία Χανιώτη , Περιβαλλοντολόγος Msc

Βιβλιογραφία  

1.  Φυτιανός, Κ., 1996. «Η ρύπανση των θαλασσών». University Studio Press Α.Ε., Θεσσαλονίκη.
2. Gray, J., 2003. «Θαλάσσια Οικολογία». University Studio Press Α.Ε., Θεσσαλονίκη.
3. https://www.lifo.gr/articles/science_articles/137947?fbclid=IwAR3Byo-KX-hz1l-ar_-JjX6z8-c93QGJkQzppbs_Ehlbd9x-DXeJh8JR10c (ανακτήθηκε 7-6-2020)
4. https://www.greenpeace.org/greece/ (ανακτήθηκε 7-6-2020)