Πολεοδομικός Σχεδιασμός χωρίς Σεβασμό στους Κατοίκους και το Περιβάλλον

 

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός στην ελληνική νομοθεσία αναφέρεται στη διαδικασία σχεδιασμού και οργάνωσης της χρήσης του χώρου, με στόχο την ανάπτυξη (ΠΟΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ;;;), τη βελτίωση (ΣΕ ΠΟΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ;) και τη διαχείριση των αστικών και περιαστικών περιοχών, έτσι ώστε να εξυπηρετούνται οι κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές ανάγκες(ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΘΗΚΑΝ ΠΟΤΕ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ;). Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, ο πολεοδομικός σχεδιασμός περιλαμβάνει:

1. Το γενικό πολεοδομικό σχέδιο (ΓΠΣ): Ένα σχέδιο το οποίο καθορίζει τις βασικές κατευθύνσεις και τον στρατηγικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη μιας περιοχής, προσδιορίζοντας τις χρήσεις γης, τις ζώνες προστασίας, τις υποδομές και τις δυνατότητες ανάπτυξης.

2. Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ): Ένα πιο εξειδικευμένο σχέδιο που προσαρμόζεται στις ανάγκες συγκεκριμένων περιοχών ή θεμάτων, όπως είναι οι τουριστικές ή προστατευόμενες περιοχές. Ρυθμίζει με λεπτομέρεια την ανάπτυξη και τη χρήση γης σε περιοχές που απαιτούν ειδικότερη παρέμβαση, για παράδειγμα σε νησιά ή περιοχές ιδιαίτερης πολιτιστικής ή φυσικής αξίας.

3. Το πολεοδομικό κανονιστικό πλαίσιο: Οι κανόνες και οι κατευθύνσεις που ορίζουν τη χρήση της γης, την ανάπτυξη των κτηρίων, τη δόμηση, τις υποδομές και τις πράξεις που επιτρέπονται ή περιορίζονται ανά περιοχή.

Ο στόχος του πολεοδομικού σχεδιασμού είναι η δημιουργία ενός ισχυρού, βιώσιμου και δίκαιου αστικού περιβάλλοντος, που να διασφαλίζει την ποιότητα ζωής των πολιτών, ενώ παράλληλα να προστατεύει το περιβάλλον και να προάγει την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη (ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΩΡΑΙΟ). Ωστόσο, εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός σε επίπεδο χώρας είναι ένα χαώδες πράγμα εδώ και χρόνια και ορίζει τα κατά συμφέρον προσδοκώμενα ανεξαρτήτως κυβερνήσεως. 

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός στην Ελλάδα συντάσσεται σύμφωνα με τον Νόμο 4269/2014 (και άλλες σχετικές νομοθετικές πράξεις), ο οποίος καθορίζει τις διαδικασίες, τα εργαλεία και τις αρχές για τη δημιουργία και αναθεώρηση των πολεοδομικών σχεδίων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

Ειδικά μιλώντας για τη προστασία του περιβάλλοντος εν μέσω του 2024 δε γίνεται να μη λαμβάνεται υπόψη αυτή τη περιβοήτη φέρουσα ικανότητα.  Η φέρουσα ικανότητα αναφέρεται στη μέγιστη ποσότητα ανθρώπινης δραστηριότητας ή ανάπτυξης που μπορεί να υποστηρίξει ένα οικοσύστημα ή μια περιοχή χωρίς να προκαλέσει βλάβη στο περιβάλλον ή να εξαντλήσει τους φυσικούς πόρους της. Στον τομέα του πολεοδομικού σχεδιασμού και ειδικά για τα τουριστικά νησιά, η φέρουσα ικανότητα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ισόρροπη ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα των περιοχών. Βέβαια , τα πλέον τουριστικά μας νησιά την έχουν ξεπεράσει και αντί να θωρακιστεί το περιβάλλον τους ενισχύονται οι επενδυτές που έρχονται σε ένα τόπο όχι για το τόπο αλλά για να τον ξεζουμίσουν. 

Η ανάγκη της φέρουσας ικανότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα τουριστικά νησιά, καθώς αυτά χαρακτηρίζονται από περιορισμένους φυσικούς πόρους, όπως νερό, ενέργεια και γη. Όταν οι τουριστικές δραστηριότητες υπερβαίνουν τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής, μπορούν να προκύψουν σοβαρές αρνητικές συνέπειες, όπως η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, η έλλειψη βασικών πόρων για τους κατοίκους, η υπερφόρτωση των υποδομών και η κοινωνική ανισότητα.

Ο σχεδιασμός πρέπει να ενσωματώνει την εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας για να αποτρέψει την υπερβολική ανάπτυξη και να διασφαλίσει την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη, που θα είναι ωφέλιμη τόσο για την τοπική κοινωνία όσο και για το περιβάλλον. Στη Μύκονο και σε άλλα νησιά αυτή έχει ξεπεραστεί και η ενίσχυση των δραστηριοτήτων μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων δε πρόκειται να λύσει το πρόβλημα. Οι μεγάλες επενδύσεις φέρνουν σε μικρό χρονικό διάστημα τεράστιο αριθμό ατόμων ασκόντας πολλαπλές περιβαλλοντικές πιέσεις. 

Είναι εγκληματικό να σχεδιάζονται πολεοδομικές λύσεις  χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες των κατοίκων, καθώς αυτό οδηγεί σε αποξένωση των τοπικών κοινοτήτων και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους. Όταν οι επενδύσεις εξυπηρετούν μόνο τα συμφέροντα των μεγάλων επενδυτών, χωρίς σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα του νησιού, προκαλούν περιβαλλοντική καταστροφή, εξάντληση φυσικών πόρων και οικονομική εκμετάλλευση χωρίς όφελος για τους πολίτες. Η ανάπτυξη αυτή μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική ανισότητα, αύξηση των τιμών στέγασης και καταστροφή άλλων παραδοσιακών τομέων, ενώ η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού απειλεί την αειφορία του τόπου και την ισορροπία της τοπικής κοινωνίας.